Πολλοί αναρωτιούνται σε τι χρησιμεύουν οι Περιφέρειες. Είναι αλήθεια αν τις δούμε σαν ένα απλά διάδοχο θεσμό των Νομαρχιών και μάλιστα των παλιών Νομαρχιών και των Περιφερειών, αυτών με το διορισμένο Νομάρχη ή ακόμα με το διορισμένο Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, η απάντηση να είναι ότι δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμη.
Ωστόσο, η εμπειρία έδειξε στην Ευρώπη ότι η Περιφέρεια είναι η δομή όπου μπορεί υποστηρίξει αποτελεσματικά την περιφερειακή ανάπτυξη. Έχει σχετικά μικρό μέγεθος και κοινά γνωρίσματα ώστε ο πολίτης να αισθάνεται συμμέτοχος στις αποφάσεις και στο όραμά της αλλά και σχετικά μεγάλο μέγεθος για να μπορέσει να υποστηρίξει ένα όραμα, μια στρατηγική και ολοκληρωμένες δράσεις. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο ότι η ΕΕ στην πολιτική της για την ανάπτυξη, δίνει διακριτό χώρο και ρόλο στις Περιφέρειες, προβλέποντας μάλιστα και θεσμικά ένα όργανο διαβούλευσης, την Επιτροπή Περιφερειών. Η χρησιμότητα λοιπόν των Περιφερειών έγκειται στο γεγονός ότι είναι το καταλληλότερο όργανο, ο δυνατότερος μοχλός ανάπτυξης μιας ευρύτερης περιοχής που λαμβάνει υπόψη τις όποιες ιδιομορφίες της. Παράλληλα της δίνει και τη δυνατότητα να καθορίσει το δικό της όρμα, τη δική της στρατηγική και να αναδείξει τις δικές της δεξιότητες.
Στα Ιόνια Νησιά, έχουμε το προνόμιο να ζούμε σε μια από τις ομορφότερες Περιφέρειες της Ευρώπης. Έχουμε όμως και το θλιβερό προνόμιο να ζούμε σε μια από τις φτωχότερες. Η Περιφέρειά μας είναι νησιωτική, που σημαίνει πρόσθετα προβλήματα συνοχής μιας και για να πας τους χειμερινούς μήνες από το ένα νησί στο άλλο, σήμερα, πρέπει να περνάς υποχρεωτικά στην ηπειρωτική Ελλάδα. Και δεν μιλάω για τα μικρότερα νησιά όπως για παράδειγμα η Ιθάκη όπου οι κάτοικοι βιώνουν μια μικρή Οδύσσεια όταν πρέπει να μετακινηθούν εκτός του νησιού τους. Θα μπορούσε κάποιος να κάτσει και να απαριθμήσει τα κακά, τα στραβά και τ ’ανάποδα. Δεν είμαι σίγουρος ότι ο πολίτης ενδιαφέρεται να παρακολουθήσει ένα τέτοιο στείρο μονόλογο. Θα ήθελε όμως να γνωρίζει πού υπάρχουν εμπόδια και αγκυλώσεις που πρέπει να ξεπεραστούν.Είπαμε ότι ο ρόλος της Περιφέρειας στην ανάπτυξη είναι κομβικός. Ας δούμε πώς;
Όλοι ξέρουμε ότι το κυριότερο χρηματοδοτικό εργαλείο που έχει στη διάθεσή της είναι οι σημαντικές πιστώσεις του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος, του ΠΕΠ, πιστώσεις που προέρχονται κυρίως από τα ευρωπαϊκά Ταμεία. Αυτοί είναι πόροι που κατευθύνονται στην Περιφέρεια και για τη διαχείρισή τους αποκλειστική αρμοδιότητα και ευθύνη έχει η Περιφέρεια. Για να φτάσουμε όμως μέχρι τη διαχείριση των πόρων έχει προηγηθεί η εκπόνηση στρατηγικής και η έγκριση του ΠΕΠ και που δεν είναι άλλο από την εφαρμογή της στρατηγικής. Με άλλα λόγια η στρατηγική απαντά στο τι θέλουμε και το πρόγραμμα στο πώς υλοποιούμε αυτό που θέλουμε και συμφωνήσαμε. Ακούγεται σχετικά απλό αλλά δεν είναι. Η εκπόνηση της στρατηγικής είναι μια σύνθετη διαδικασία που εγγράφεται σε μια εθνική στρατηγική που με τη σειρά της εντάσσεται σε μια ευρωπαϊκή στρατηγική ανάπτυξης. Οι αποφάσεις και η ευθύνη αυτών που θα την εκπονήσουν είναι καθοριστικές για τις δυνατότητες υλοποίησης του προγράμματος. Από την άλλη μεριά η εκπόνηση της στρατηγικής απαιτεί καλή γνώση της υφιστάμενης κατάστασης και καταγραφή της χωρίς ωραιοποιήσεις και ελλείψεις αλλά και όραμα που δε θα είναι όνειρο. Απαιτεί όμως και διάλογο με την κοινωνία και τους θεσμούς της αλλά και διάλογο σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η εμπλοκή των φορέων της Περιφέρειας, των κοινωνικών εταίρων αλλά και των Δήμων είναι καίριας σημασίας μιας και όλοι αυτοί είναι αυτοί που θα ωφεληθούν και θα εφαρμόσουν τις δράσεις ο καθένας στο χώρο του. Σήμερα βρισκόμαστε στο στάδιο εκπόνησης της στρατηγικής για την επόμενη προγραμματική περίοδο και είναι ανάγκη να συνομιλήσουμε με όλους ώστε η όποια ανάπτυξη να γίνει με κοινό όραμα από όλους και για όλους.
Η Περιφέρεια όμως δεν εξαντλείται στο ΠΕΠ και στη διαχείρισή του. Πρέπει να έχει λόγο για τα ευρύτερα θέματα που έχουν επιπτώσεις στην καθημερινότητα των πολιτών της. Από τη διαχείριση και την προστασία του περιβάλλοντος για το οποίο μάλιστα έχει και αρμοδιότητες, την ποιότητα ζωής των πολιτών που ζουν στην Περιφέρεια αλλά και τον πολιτισμό. Χρειάζεται, λοιπόν, τις κατάλληλες, σύγχρονες διοικητικές δομές που θα υποστηρίξουν την όλη προσπάθεια. Οι δομές αυτές, με τη σειρά τους χρειάζονται σύγχρονα εργαλεία διοίκησης από μηχανισμούς συντονισμού και μέθοδο διοίκησης προσαρμοσμένο στις ιδιομορφίες μιας νησιωτικής Περιφέρειας, μέχρι όλα τα εργαλεία της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
Έχοντας, λοιπόν, ιεραρχήσει τις ανάγκες της η νέα Περιφερειακή Αρχή θα πρέπει άμεσα να προχωρήσει στην εκπόνηση της στρατηγικής που θα της επιτρέψει να μεγιστοποιήσει τα οφέλη από τους διαθέσιμους πόρους με τα μάτια και τα αυτιά ανοιχτά στις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών, θέτοντας στη διάθεσή τους κατάλληλες υποδομές κάθε φύσης επιδιώκοντας να είναι αρωγός στις προσπάθειες και όχι υποκαθιστώντας ή ανταγωνιζόμενη τις δυνάμεις αυτές στις οποίες θα βασιστεί η ανάπτυξη. Βέβαια, η Περιφέρεια έχει ρόλο και μάλιστα σημαντικό να παίξει ώστε να εξασφαλιστεί η ισόρροπη ανάπτυξη ή να μετριαστούν αλλά ακόμα και να εξαλειφθούν τα μειονεκτήματα που συνεπάγονται από τη φύση της Περιφέρειας. Θα πρέπει όμως να αντιληφθούμε ότι η Περιφέρεια είμαστε εμείς και δεν είναι μόνο η διοίκησή της. Θεωρώντας ότι η Περιφέρειά μας είναι κάτι μακρινό κάπου στην Κέρκυρα το οποίο δεν μας αφορά ή το οποίο είναι ο θεσμός που συνήθως μας ταλαιπωρεί με τις αδειοδοτήσεις ή που μας χρηματοδοτεί με το πρόγραμμά της, δεν βοηθάμε ούτε την Περιφέρεια σαν δικό μας θεσμό ούτε τον εαυτό μας. Χρέος λοιπόν δικό μας να στηρίξουμε το θεσμό και χρέος του θεσμού να σκύψει στα προβλήματά μας και να δώσει την αναπτυξιακή προοπτική που αξίζει ο τόπος.
Βαγγέλης Διβάρης
Πρώην στελέχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Πρώην Ειδικός Γραμματέας στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης
Υποψήφιος για το Περιφερειακό Συμβούλιο με την Επτανησιακή Πρωτοβουλία
LEAVE A COMMENT