Το έκθεμα της Ιακωβατείου Βιβλιοθήκης τον μήνα Απρίλιο

Στο μουσειακό τμήμα της Ιακωβατείου Βιβλιοθήκης εκτίθεται ένα από τα σπάνια χειρόγραφα που έχουν διασωθεί στον ιόνιο χώρο. Πρόκειται για ένα σημαντικό Τετραευάγγελο του 15ου-16ου αιώνα (το Τετραευάγγελο Γ της Ιακωβατείου Βιβλιοθήκης), το οποίο κοσμείται με μικρογραφίες των Ευαγγελιστών, επίτιτλα και αρχικά γράμματα στην αρχή κάθε Ευαγγελίου.
Περιέχει 336 φύλλα, διαστάσεων 19×14 εκ. Πολλά από τα φύλλα αυτά φέρουν υδατόσημα, τα οποία βοηθούν αποτελεσματικά στη χρονολόγηση του κώδικα: ο χρόνος δημιουργίας του τοποθετείται στους αιώνες 15ο με 16ο και ειδικότερα κατά μία εκτίμηση στο τρίτο τέταρτο του 16ου αιώνα. Από συγκεκριμένη ένδειξη του χειρογράφου (φύλλο 257v, στο τέλος του κατά Λουκάν Ευαγγελίου) συμπεραίνεται ότι αυτό προήλθε από την πόλη Κεσάνη της Αδριανούπολης (σήμερα στο ευρωπαϊκό τμήμα της Τουρκίας). Δωρίθηκε μάλλον στο μητροπολίτη Σταυρουπόλεως Κωνσταντίνο Τυπάλδο Ιακωβάτο (1795-1867), όταν ο τελευταίος ήταν σχολάρχης της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, και έφτασε μέχρι το Ληξούρι, όταν μεταφέρθηκε η βιβλιοθήκη του μητροπολίτη μαζί με το αρχειακό υλικό της Θεολογικής Σχολής στο πατρικό του σπίτι.
Οι μικρογραφίες του Τετραευάγγελου είναι ολοσέλιδες και τα χρώματά τους ζωηρά. Οι Ευαγγελιστές, κρατώντας ανοιχτό βιβλίο, κάθονται σε καθίσματα μπροστά σε τραπέζι, όπου πάνω του βρίσκονται διάφορα σύνεργα για το γράψιμο (κάλαμος, μελανοδοχείο κ.λπ.), και μπροστά σε αναλόγιο με βιβλίο εκτός από την περίπτωση του Ιωάννη. Οι μικρογραφίες του Λουκά, του Μάρκου και του Ιωάννη είναι ζωγραφισμένες σε φύλλα του ίδιου του κώδικα και φέρουν φυτικό διάκοσμο στο εσωτερικό του πλαισίου, ενώ η μικρογραφία του Ματθαίου, μεταγενέστερη όπως φαίνεται, είναι ζωγραφισμένη σε πρόσθετο φύλλο χωρίς φυτικό διάκοσμο.
Τα επίτιτλα είναι ορθογώνια και διακοσμούνται με άνθη, τα οποία εγγράφονται σε ποικίλα γεωμετρικά πλαίσια – τετράγωνα, ρομβοειδή, κυκλικά, σταυρόσχημα – ενώ ο διάκοσμός τους έχει έντονα χρώματα. Με παρόμοια χρώματα έχουν σχεδιαστεί και τα αρχικά γράμματα στην αρχή κάθε Ευαγγελίου. Το κείμενο, τέλος, κάθε σελίδας είναι μονόστηλο 20 στίχων. Το Τετραευάγγελο Γ είναι ένας από τους ανεκτίμητους θησαυρούς της Ιακωβατείου Βιβλιοθήκης.

Πέτρος Πετράτος