Ο Δημοκρατικός Σύλλογος «Ρήγας» και η σχέση του με την Κεφαλονιά

Είναι η περίοδος (Ιούνιος-Ιούλιος1878) που η ευρωπαϊκή διπλωματία στο Συνέδριο του Βερολίνου αποδέχτηκε το αίτημα της ελληνικής πλευράς για διεύρυνση προς βορρά των συνόρων του ελληνικού κράτους.
Το 1881, με βάση σχετικές διατάξεις της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης ανάμεσα στην Ελλάδα και την Οθωμανική Αυτοκρατορία (20 Ιουνίου 1881) θα προσαρτηθούν – σταδιακά βέβαια – η περιοχή της Άρτας και η Θεσσαλία. Ήταν τότε που τα παλιά τσιφλίκια του Αλή Πασά στον Κάτω Όλυμπο – συνολικής έκτασης 300.000 στρεμμάτων – αγοράστηκαν από τους Κεφαλονίτες της Ρουμανίας Μεταξά ( στον Πυργετό ) και Σκιαδαρέση (στο Ομόλιο-Λασποχώρι), όπου στη συνέχεια θα πάει εκεί ως επιστάτης ο Πυλαρινός αγωνιστής Μαρίνος Αντύπας, ανεψιός του Σκιαδαρέση, και λόγω των φιλοαγροτικών του πρωτοβουλιών θα δολοφονηθεί από τους τσιφλικάδες. Με αφορμή, λοιπόν, εκείνες τις συζητήσεις του 1878 αλλά και αργότερα, του 1879, ο Δημοκρατικός Σύλλογος «Ρήγας» συγκαλούσε απανωτές συνεδριάσεις των μελών του, τις οποίες και δημοσιοποιούσε.
Αλλά ποιος ήταν εκείνος ο Δημοκρατικός Σύλλογοςο «Ρήγας»; Ιδρύθηκε το 1875 στην Αθήνα από έναν πυρήνα δημοκρατικών πολιτών, κοινωνιστικής κυρίως κατεύθυνσης, με σοβαρή τη συμβολή του Κεφαλονίτη Παναγιώτη Πανά. Σκοπός του ήταν η διάδοση των δημοκρατικών ιδεών και η αδελφοποίηση των λαών της Βαλκανικής και γενικότερα της Ανατολής, έχοντας έτσι μια ιδεολογική ταύτιση με τις αρχές της «Δημοκρατικής Ανατολικής Ομοσπονδίας», μιας φεντεραλιστικής εταιρείας παμβαλκανικής εμβέλειας, αλλά και η απελευθέρωση των υπόδουλων ελληνικών εδαφών. Εξέδιδε ομώνυμη εφημερίδα με υπότιτλο «Εφημερίς των αρχών της Ανατολικής Ομοσπονδίας». Οι συνεδριάσεις του «Ρήγα» της 2ας, της 5ης και της 18ης Ιουλίου 1879 έχουν καταχωριστεί στο βιβλίο που παρουσιάζουμε εδώ. Ανάμεσα στους συμμετέχοντες είναι οι Κεφαλονίτες, μέλη του «Ρήγα», Παναγιώτης Πανάς, Ρόκκος Χοϊδάς και Γεράσιμος Κοντομίχαλος. Στη συνεδρίαση, μάλιστα, της 2ας Ιουλίου διαβάζονται επιστολές προς το Σύλλογο των Κεφαλονιτών αγωνιστών Ιωσήφ Μομφερράτου και Γεράσιμου Λυκιαρδόπουλου.
Τελικά η απόφαση του Συλλόγου είναι κριτική απέναντι στις κινήσεις, πρωτοβουλίες και αποφάσεις της ελληνικής κυβέρνησης: ο Δημοκρατικός Σύλλογος «Ρήγας» δεν ελπίζει σε διόρθωση των πραγμάτων «ως προς την τε εσωτερικήν διοίκησιν και την εξωτερικήν πολιτικήν άνευ μεταβολής του καθεστώτος συστήματος» και «διαμαρτύρεται κατά της αντεθνικής των κοινών διαχειρίσεως και της μέχρι τούδε διεξαγωγής του εξωτερικού ζητήματος». Το βιβλίο, 32 σελίδων, είναι διαστάσεων 16×23 και απόκειται στο Αρχείο Παναγή Στ. Πατρίκιου της Ιακωβατείου Βιβλιοθήκης.

Πέτρος Πετράτος