Η βιοποικιλότητα στην περιοχή των Ιόνιων Νησιών, αλλά και γενικά της Ελλάδας, δέχεται ισχυρές πιέσεις υποβάθμισης, με κυριότερες τις αλλαγές χρήσης γης, την εντατικοποίηση της γεωργίας, τη ρύπανση των εδαφικών και υδατικών πόρων, την ανεξέλεγκτη χρήση των υδάτων, την τουριστική ανάπτυξη και την έλλειψη γνώσης και ευαισθητοποίησης.
Ένας ακόμα σοβαρός παράγοντας πίεσης, με ιδιαίτερα αυξητική τάση στο μέλλον, είναι η κλιματική αλλαγή, οι επιπτώσεις της οποίας στις Μεσογειακές χώρες, με τα ιδιαίτερα κλιματικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά, αναμένονται σημαντικές, κυρίως όσον αφορά στη διάβρωση του εδάφους και στους διαθέσιμους υδατικούς πόρους. Τα Επτάνησα χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερη γεωμορφολογία, διαθέτουν πλούσια βιοποικιλότητα και μεγάλο αριθμό προστατευόμενων περιοχών και ειδών. Χαρακτηρίζονται όμως, όπως και οι περισσότερες περιοχές της Ελλάδας, από έλλειψη καταγεγραμμένης, χαρτογραφημένης και αξιολογημένης πληροφορίας, όσον αφορά στους πόρους που υποστηρίζουν και αποτελούν το ενδιαίτημα της βιοποικιλότητας, δηλαδή το έδαφος και το νερό. Οι στόχοι του έργου ΒΙΟΝΙΑΝ με τίτλο «Δράσεις προστασίας και ανάδειξης βιοποικιλότητας οικοσυστημάτων και περιοχών φυσικού κάλλους της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων μέσω «έξυπνων» συστημάτων εντοπισμού, καταγραφής, ψηφιακής χαρτογράφησης και διαχείρισης πιέσεων» είναι:
Δημιουργία εδαφολογικού χάρτη των Ιονίων Νήσων
Δημιουργία εδαφικών θεματικών χαρτών, όπως επικινδυνότητας διάβρωσης και υποβάθμισης εδάφους, γονιμότητας, επιλογής και αναδιάρθρωσης καλλιεργειών σύμφωνα με τα εδαφοκλιματικά δεδομένα, καταλληλότητας εδάφους για επαναχρησιμοποίηση οργανικών πρόσθετων/αποβλήτων σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, ποιότητας εδάφους ως ενδιαιτήματος της εδαφικής βιοποικιλότητας (φυτικής και ζωικής), εκτίμησης κινδύνου υποβάθμισης/ρύπανσης υπόγειων και επιφανειακών υδατικών πόρων.
Χαρτογράφηση και αποτύπωση των χρήσεων και καλύψεων γης, γεωμορφολογικών σχηματισμών, γεωργικών εκτάσεων, δασικών εκτάσεων, βοσκοτόπων, υδατικών πόρων, υδροβιοτόπων και γεωμορφομετρικών χαρακτηριστικών
Χωρική και χρονική αποτύπωση της γεωποικιλότητας και βιοποικιλότητας για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση αλλαγών που έχουν επέλθει σε βάθος χρόνου όσον αφορά στις περιοχές ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας καθώς και των χρήσεων και καλύψεων γης και των υδατικών πόρων
Εκτίμηση των ζωνών επικινδυνότητας από φυσικούς κινδύνους (π.χ. διάβρωση, πλημμύρες) και παράγοντες σχετιζόμενους με τη βιοποικιλότητα (π.χ. διασπορά ασθενειών)
Ανάπτυξη διαδικτυακής πλατφόρμας και ενσωμάτωση όλων των παραπάνω σε Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών (GIS) για την παρακολούθηση της βιοποικιλότητας και των διαθέσιμων υδατικών πόρων της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (ΠΙΝ)
Δικτύωση οικοσυστημάτων, τοπίων και στοιχείων φυσικού κάλλους και ανάδειξη οικοτουριστικών διαδρομών μέσω διαδικτυακής εφαρμογής
Το έργο ΒΙΟΝΙΑΝ ξεκινώντας από τη δημιουργία του εδαφολογικού χάρτη των Ιόνιων Νησιών θα καταγράψει, χαρτογραφήσει και αξιολογήσει με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα, όλα τα οικοσυστήματα των νησιών που στηρίζονται και επηρεάζονται, άμεσα και έμμεσα, από την ποιοτική κατάσταση του εδάφους. Η συλλογή και ψηφιοποίηση της πληροφορίας αυτής και η ανάπτυξη εργαλείων λήψης αποφάσεων, θα επιτρέψει στην ΠΙΝ να γνωρίζει και να προλαμβάνει τους κινδύνους υποβάθμισης και να αμβλύνει τις περιβαλλοντικές πιέσεις, ώστε να σχεδιάζει και εφαρμόζει αειφόρες στρατηγικές στους τομείς που σχετίζονται με τη βιοποικιλότητα, το έδαφος και το νερό.
Οι φορείς υλοποίησης του έργου είναι η ΠΙΝ (συντονιστής φορέας), το Ιόνιο Πανεπιστήμιο (ΙΠ), το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτου (ΜΦΙ) και το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Η διαδικτυακή πλατφόρμα, η οποία θα παραδοθεί στην ΠΙΝ, θα αποτελέσει ένα δυναμικό εργαλείο διαχείρισης και ελέγχου των εκτάσεών της. Με ενσωματωμένους όλους τους ψηφιακούς χάρτες καθώς και μίας διαδικτυακής εφαρμογής για τη δικτύωση των οικοσυστημάτων, τοπίων και στοιχείων φυσικού κάλλους αλλά και την ανάδειξη οικοτουριστικών διαδρομών της Περιφέρειας, θα επιτρέψει τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη στρατηγικών για το παρόν και το μέλλον, ιδιαίτερα υπό την πίεση της κλιματικής αλλαγής. Αναφορικά με την έως σήμερα εξέλιξη του έργου, το ΜΦΙ ολοκληρώνει σύντομα τη χαρτογράφηση της Κέρκυρας, της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης, ενώ μέσα στο 2022 οι ομάδες εργασίας θα ολοκληρώσουν τη χαρτογράφηση της Ζακύνθου, της Λευκάδας και των Παξών και θα παραδοθούν όλοι οι ψηφιακοί χάρτες.
Το Ιόνιο Πανεπιστήμιο (ΙΠ), με στόχο τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της εξειδικευμένης Βάσης Δεδομένων (ΒΔ) του έργου που θα λειτουργήσει ως «Κατάλογος Πηγών Περιβαλλοντολογικών και Χωροταξικών Δεδομένων & Μεταδεδομένων» αλλά και του συνοδευτικού λογισμικού για τη διαχείριση της ΒΔ αυτής, έχει ήδη ολοκληρώσει το σχεδιασμό του υβριδικού σχήματος της ΒΔ (σχεσιακό και κειμένου), έχει μεταφέρει τη ΒΔ σε σύστημα διαχείρισης βάσης δεδομένων και έχει συντάξει πρωτόκολλο για το υποσύνολο της ΒΔ που αφορά στα χωρικά δεδομένα και τον οδηγό χρήσης της. Στην τρέχουσα φάση σχεδιασμού και ανάπτυξης το ΙΠ ολοκληρώνει τη διαδικτυακή εφαρμογή για τη διαχείριση της ΒΔ καθώς επίσης και την τεκμηρίωση του εν λόγω λογισμικού. Αμέσως επόμενα βήματα περιλαμβάνουν τη συλλογή και παραμετροποίηση, εντός της ΒΔ, πληροφορίας: προστατευόμενων περιοχών της ΠΙΝ, επιφανειακών και υπόγειων υδάτινων σωμάτων της ΠΙΝ, περιβαλλοντικών υποδομών μονάδων διαχείρισης απορριμμάτων, περιβαλλοντικών ελέγχων / αδειοδοτήσεων / δραστηριοτήτων, βιοποικιλότητας από υφιστάμενα έργα (λ.χ. στρατηγικό έργο BIG), καθώς και θεσμοθετημένων ορίων οικισμών & ζωνών χωρικής ανάπτυξης.
Το ΙΤΕ έχει ολοκληρώσει τον σχεδιασμό της χωρικής βάσης δεδομένων για την καταγραφή και αποθήκευση όλης της ψηφιακής χωρικής πληροφορίας που θα συλλεχθεί, καθώς και τον σχεδιασμό της διαδικτυακής πλατφόρμας (web-GIS) για την απεικόνιση των χωρικών δεδομένων, τη λήψη αποφάσεων, εποπτεία και παρακολούθηση των πιέσεων στη βιοποικιλότητα της ΠΙΝ, τον χαρακτηρισμό των γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών καθώς και τον βαθμό που μπορεί να συνδέεται η τοπογραφία με τους διάφορους παράγοντες βιοποικιλότητας για τα νησιά της Κέρκυρας, της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης. Το 2022 θα ξεκινήσει και η εκτίμηση των ζωνών επικινδυνότητας από φυσικούς και ανθρωπογενείς κινδύνους. Τέλος, ολοκληρώθηκε και ο σχεδιασμός της διαδικτυακής εφαρμογής για την ανάδειξη των διαφόρων οικοσυστημάτων, οικοτουριστικών διαδρομών και στοιχείων φυσικού κάλλους της ΠΙΝ και ξεκίνησε και η ανάπτυξη της εφαρμογής με στόχο την καλύτερη και αποδοτικότερη ευαισθητοποίηση των πολιτών σε θέματα βιοποικιλότητας.
Εικόνα: Τύποι γεωμορφών για τις περιοχές της ΠΙΝ
Δράσεις ενημέρωσης στη χρήση των εργαλείων του έργου και ευαισθητοποίησης του κοινού και των παραγωγικών φορέων της ΠΙΝ θα διοργανωθούν σε όλα τα νησιά, υπό τον συντονισμό της Περιφέρειας.
Ιστοσελίδα έργου: https://bionian-project.gr/el
Επιχειρησιακό Πρόγραμμα: Ιόνια Νησιά 2014-2020
Άξονας Προτεραιότητας: «Προστασία του Περιβάλλοντος και Αειφόρος Ανάπτυξη»
Κατηγορία Δράσεων: Δράσεις προστασίας, διαχείρισης και ήπιας αξιοποίησης οικοσυστημάτων και περιοχών φυσικού κάλλους.
Συνολικό κόστος: 875.458,35 €
LEAVE A COMMENT